Supermarkten mogen vanaf 1 juli 2024 geen tabak meer verkopen, meerdere winkels willen dit verbod omzeilen door een eigen tabakswinkel in de buurt te openen.
De Nederlandse overheid wil roken ontmoedigen en streeft naar een Rookvrije Generatie in 2040. Hiervoor zijn al verschillende stappen genomen, zoals een accijnsverhoging op tabaksproducten en een uitstalverbod voor tabakszaken. Daarnaast wil men het aantal verkooppunten van tabak verminderen. Het verbod op tabaksverkoop voor supermarkten vanaf 1 juli 2024 zal echter tot een toename in de opening van nieuwe tabakszaken leiden, vaak naast of in de buurt van supermarkten. Deze tabakszaken mogen net als tankstations nog tot minimaal 2030 door gaan met de verkoop van tabaksproducten.
Clean Air Nederland en diverse gezondheidsorganisaties zijn ontevreden over het tempo van het rookverbod door de Nederlandse overheid en willen een snellere afbouw van het aantal tabaksverkooppunten. Volgens het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) zit er zoveel tijd tussen de maatregelen, omdat ondernemers de tijd moeten hebben om aan het verbod te wennen en om zich hierop voor te bereiden. Branchekoepel voor supermarkten CBL stelt echter dat het niet eerlijk is dat supermarkten zoveel eerder moeten stoppen met de tabaksverkoop dan andere verkooppunten. Daarnaast wordt het oude lobbyargument weer van stal gehaald door te stellen dat tabakszaken de verhoogde vraag niet aankunnen, waardoor de tabaksverkoop de illegaliteit in zou kunnen gaan.
Uit onderzoek van het Universitair Medisch Centrum Amsterdam is gebleken dat een vergunningsplicht voor tabakszaken een middel kan zijn om het aantal tabakszaken effectief terug te dringen. De meerderheid van de Tweede Kamer stemde eerder al in met zo'n vergunningsplicht, maar door de val van het kabinet is dit stil komen te liggen. Zonder een vergunningsstelsel ligt de drempel voor het openen van een nieuwe tabakszaak veel lager. De overheid heeft echter gekozen voor een minder zwaar alternatief, namelijk een registratieplicht die vanaf 1 juli 2024 zal gelden voor tabakszaken.
Doordat supermarkteigenaren een tabakswinkel openen in de buurt van de supermarkt, of doordat de vraag zich alleen maar verplaatst naar al bestaande tabakswinkels, zal het verkoopverbod voor supermarkten dus waarschijnlijk niet het gewenste effect hebben, zonder een vergunningsplicht.
