E-sigaretten, die oorspronkelijk zijn ontwikkeld voor verstokte rokers die willen stoppen met roken, zijn de afgelopen jaren steeds populairder geworden onder jongeren.
Joey Baart, hoofd marketing bij UEG Holland, de enige legale leverancier van vapes in Nederland, benadrukt dat zijn bedrijf zich richt op rokers die willen afkicken van tabak en niet op scholieren. Desondanks blijkt uit de Gezondheidsmonitor Jeugd van het RIVM en de GGD's dat bijna 10% van de kinderen tussen de 12 en 16 jaar wekelijks e-sigaretten gebruikt, wat een verviervoudiging is ten opzichte van 2019. Dit roept zorgen op bij artsen en experts, die wijzen op de schadelijke effecten van e-sigaretten, ondanks het feit dat ze geen tabak bevatten. De nicotine in vapes kan de hersenontwikkeling van jongeren verstoren en leiden tot concentratieproblemen, angststoornissen en depressies.
E-sigaretten kwamen ongeveer twaalf jaar geleden op de markt in Nederland, en in die tijd waren ze ontworpen om de rookervaring van traditionele sigaretten na te bootsen. Esther Croes, tabakdeskundige van het Trimbosinstituut, legt uit dat de e-sigaret moest zorgen voor een 'kick-in-the-throat-gevoel', wat aantrekkelijk was voor rokers, maar niet voor jongeren die nog nooit gerookt hadden. Dit veranderde echter toen producenten begonnen met het aanbieden van e-sigaretten met zoete smaken, zoals bubblegum en appeltaart, en nicotinezout in plaats van traditionele nicotine. Deze veranderingen maakten de producten veel aantrekkelijker voor niet-rokers en jongeren, omdat de scherpe smaak die rokers zochten, verdween.
De opkomst van wegwerpvapes, die speciaal zijn ontworpen met aantrekkelijke smaken en visuele elementen zoals glitters en lampjes, heeft ook bijgedragen aan de populariteit onder jongeren. Croes wijst erop dat deze producten niet gericht zijn op volwassen rokers die willen stoppen, maar eerder op kinderen en tieners. Hoewel UEG Holland voornamelijk vapes met tabakssmaak en eenvoudige fruitsmaken aanbiedt, zijn er veel andere producten op de markt die duidelijk gericht zijn op een jonger publiek. Baart zelf geeft toe dat hij verrast is door de creativiteit van sommige producten, zoals wegwerp e-sigaretten in de vorm van populaire cartoonfiguren.
Sinds dit jaar zijn e-sigaretten met smaakjes in Nederland verboden, maar ondanks dit verbod blijven deze producten gemakkelijk verkrijgbaar. Baart wijst erop dat de vraag naar illegale vapes is toegenomen, vooral via zogenaamde 'snapchatdealers' die scholieren via sociale media toegang geven tot deze producten. Sommige van deze illegale vapes bevatten zelfs nog meer schadelijke stoffen dan eerder gedacht, wat de zorgen over de veiligheid van deze producten vergroot.
Zowel Baart als Croes pleiten voor strengere controle en handhaving om de beschikbaarheid van illegale vapes te verminderen. Croes neigt zelfs naar een totaalverbod op e-sigaretten, omdat het wetenschappelijk bewijs dat e-sigaretten effectief zijn in het helpen van rokers om te stoppen zeer beperkt is. Ondertussen wordt steeds duidelijker dat e-sigaretten schadelijk kunnen zijn voor de gezondheid van jongeren. Croes concludeert dat, als je de voordelen en nadelen van e-sigaretten tegen elkaar afweegt, het duidelijk is dat ze meer kwaad dan goed doen voor de volksgezondheid, vooral voor de jeugd.
