Volgens het marketingplaatje waren e-sigaretten bedoeld om verstokte rokers te helpen stoppen met tabak, in werkelijkheid is het doel zo veel mogelijk nicotineverslaving onder jongeren.
Hoe heeft de e-sigaret bij jongeren zo snel voet aan de grond gekregen? Joey Baart, hoofd marketing bij UEG Holland vertelt misleidend dat jongeren niet de doelgroep zijn. Zijn bedrijf produceert vloeistoffen voor elektronische sigaretten en is naar eigen zeggen ‘de enige legale leverancier’ van vapes in Nederland. UEG Holland zegt zich te richten op verstokte rokers die willen stoppen met tabak, niet op scholieren, benadrukt Baart.
Ondanks deze marketingpraatjes is het vapen zeer populair onder jongeren. Uit de Gezondheidsmonitor Jeugd 2023 van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) en de GGD’s blijkt dat bijna 10 procent van de kinderen tussen de 12 en 16 jaar wekelijks e-sigaretten rookt. Dit is een verviervoudiging ten opzichte van 2019. Artsen en experts maken zich zorgen over deze trend. Hoewel e-sigaretten geen tabak bevatten, zijn andere schadelijke stoffen wel aanwezig. De verslavende nicotine kan de hersenontwikkeling van jongeren verstoren, met mogelijke gevolgen als concentratieproblemen en een verhoogd risico op angststoornissen en depressies.
Volgens Esther Croes, tabaksdeskundige bij het Trimbos-instituut, verschenen e-sigaretten zo’n 12 jaar geleden in Nederland. Ze waren bedoeld om een rookervaring te bieden die vergelijkbaar was met die van een traditionele sigaret, inclusief het zogenaamde ‘kick-in-the-throat-gevoel’. Dit maakte de e-sigaret aanvankelijk onaantrekkelijk voor jongeren die nooit gerookt hadden.
De situatie veranderde toen de tabaksindustrie e-sigaretten met zoete smaken introduceerde. Bovendien kwamen er vapes met nicotinezout in plaats van traditionele nicotine, waardoor het kick-in-the-throat-gevoel verdween. Hierdoor werden e-sigaretten aantrekkelijker voor niet-rokers. Het aanbod aan wegwerpvapes nam toe, vaak versierd met glitters en lampjes en voorzien van smaken zoals bubblegum en appeltaart met slagroom. Deze ontwikkeling was duidelijk gericht op jongeren, in plaats van de 50-jarige roker die wilde stoppen.
Sinds begin 2024 zijn e-sigaretten met smaakjes in Nederland verboden. Voor deze tijd verkocht UEG Holland vooral vapes met tabakssmaak en eenvoudige fruitsmaken zoals appel of watermeloen. Baart is verbaasd over de producten die hij tegenkomt, zoals wegwerp e-sigaretten in de vorm van Spongebob, die duidelijk niet voor volwassen rokers bedoeld zijn.
Ondanks het verbod zijn exotische smaken nog steeds gemakkelijk verkrijgbaar, voornamelijk via sociale media en illegale dealers. Sommige van deze illegale vapes bevatten zelfs meer schadelijke stoffen dan verwacht, zoals recent onderzoek van RTL Nieuws aantoont. Baart benadrukt dat deze producten niet van zijn bedrijf afkomstig zijn en roept op tot strengere controle op de invoer van illegale vapes.
Zowel Baart als Croes pleiten voor strengere handhaving en controle. Croes overweegt zelfs een totaalverbod op e-sigaretten, gezien het beperkte wetenschappelijke bewijs dat ze rokers daadwerkelijk helpen stoppen en de toenemende bewijzen van hun schadelijkheid voor jongeren. Ze concludeert: “Voor de jeugd is het meer dan duidelijk dat het een schadelijk product is. Uiteindelijk doet de e-sigaret de volksgezondheid meer kwaad dan goed.” Maatregelen die de gezondheid van jongeren beschermen zijn hard nodig.
