Ouder worden gaat gepaard met verlies lijden, dat is niets nieuws. Maar wat extra pijn doet is als het te vermijden zou zijn geweest. De laatste jaren verlies ik steeds weer vrienden, die voortijdig dood gaan als gevolg van hun tabaksgebruik. Het begon met Johan, die ik al kende van de lagere school, en die vanaf zijn 15e nooit meer te zien was zonder zijn shaggie. Wij deelden veel lief en leed. Hij kreeg toen hij nog maar net 50 was mondkanker. Wat volgde was een akelig, neergaand proces, met de dood als verlossing. Zijn tong werd voor meer dan de helft weggesneden, waarna hij alleen nog vloeibaar eten kon verwerken, en niet meer normaal kon spreken. De bestralingen vernietigden zijn gebit, en tastten zijn gehoor aan. En uiteindelijk kwam de kanker terug en stierf hij na 5 jaar van ellende.
Met weemoed denk ik ook terug aan Henk. Hem leerde ik kennen toen we allebei tegen de 60 liepen, en we mochten elkaar vanaf eerste gezicht. Hij rookte sigaren, en ik had daarover vaak discussies met hem. Hij hield bij hoog en laag vol dat sigaren geen kwaad konden, omdat hij de rook niet inhaleerde. Ik wist wel beter, maar kon hem niet overtuigen. Het enige wat ik bereikte was dat hij mij niet blootstelde aan zijn gifproductie. En zelfs toen ik weigerde voor hem tax-free sigaren te kopen, bleef de vriendschap ongeschonden in stand. Totdat hij benauwd terugkwam van een buitenlandse vakantie, en hij direct werd opgenomen. Longkanker in een ver gevorderd stadium; binnen 6 weken was hij dood. Zijn lieve vrouw treurt nog steeds intens om hem, en dat wordt niet minder nu het al meer dan 5 jaar geleden is. Ook ik mis hem; we hebben zoveel gelachen en beleefd. Dat is allemaal voorbij, voltooid verleden tijd.
Dan was daar Peter, die een stuk ouder was; eigenwijs tot in het oneindige, en daarom had een huwelijk nooit kunnen beklijven. En toch kon ik het goed met hem vinden, want hij was zo'n interessante vent. Hij had als jongen de oorlog in Indie meegemaakt, en daarna over de halve wereld gezworven. Dus vol levenservaring, en prachtige verhalen. Helaas rookte hij stevig sigaretten. Het toeval bracht ons samen; we woonden op slechts 5 minuten afstand van elkaar. En ja, we zagen elkaar veelvuldig, en wat genoot ik van zijn rijsttafels! Totdat hij steeds ernstiger begon te hoesten en probeerde dat weg te wuiven. Zijn dokter had het over bronchitus, maar ik dacht er al het mijne van.
Op een ochtend belde hij me op met het verzoek of ik hem naar het ziekenhuis kon brengen, want zelf durfde hij geen auto meer te rijden. Ik deed dat, en het eerste wat daar gebeurde waren longfoto's. Aan mij (en niet aan hem!) werd verteld dat er een grote tumor zichtbaar was, die tegen zijn slokdarm aandrukte en die deze gestaag dicht drukte. Een doodvonnis dus. Zijn kinderen kwamen over uit het buitenland, en die besloten de waarheid voor hem achter te houden. Ik was het daar niet mee eens, maar kon niets doen. Het einde kwam na weken in een verpleeghuis na een totale aftakeling. Gruwelijk.
En nu is daar Martin, een leeftijdgenoot. Ik leerde hem kortgeleden kennen via een vriendin, met wie hij een relatie kreeg. Zij had haar vorige partner, die steeds was blijven roken, al tragisch verloren aan emfyseem, en uiteindelijk aan een hartaanval. Wat een aardige vent is haar nieuwe vriend, en ze zijn eindelijk opnieuw gelukkig. Hij had zijn vrouw verloren aan longkanker, en was zelf daarna met roken gestopt, nu 5 jaar geleden. Maar nu is ook bij hem longkanker vastgesteld. Een lange weg van chemo's is ingeslagen, en mogelijk volgt nog een operatie. Maar ik geef hem bitter weinig kans dit te overleven, en gezond wordt hij sowieso nooit meer.
En zo kan ik doorgaan met de treurige verhalen van andere vrienden. Allemaal zijn ze er niet meer, gestorven aan de tabak.
Dit is dus de werkelijkheid van tabaksgebruik; het maakt mensen dodelijk ziek en veroorzaakt hun voortijdige einde. Maar het brengt niet alleen hen schade toe, maar ook alle betrokken omstanders. Echtgenoten, kinderen, ouders en vrienden, zij allen worden voortijdig beroofd van iemand die hen dierbaar is. Het leed valt feitelijk met geen pen te beschrijven, en toch laten we dit maar doorgaan. Nog steeds beginnen jongeren er mee, en de overheid durft geen houtsnijdende maatregelen te nemen. Hoe lang moet dit nog voortduren?
