Uit onderzoek van het RIVM in opdracht van het ministerie van VWS, blijkt dat de accijnsverhoging op tabak ervoor heeft gezorgd dat 10 procent van de rokers is gestopt.
De afgelopen jaren is de prijs voor sigaretten en andere tabaksproducten flink toegenomen. In april 2024 steeg de gemiddelde prijs van een pak sigaretten van negen naar ongeveer elf euro, nadat de accijns een jaar eerder al met 1,22 euro was verhoogd. Deze prijsstijging maakt deel uit van de maatregelen van het Nationaal Preventieakkoord, dat gericht is op het realiseren van een rookvrije generatie in 2040. De ministeries van Financiën en Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) hebben onderzoek gedaan naar de effecten van deze prijsverhogingen op de tabaksmarkt in Nederland.
Onderzoekers verzamelden duizenden lege sigarettenpakjes die op straat waren weggegooid. De herkomst van deze pakjes werd achterhaald om te bepalen of er accijns over was betaald. Ruim 4 procent van de gevonden pakjes bleek illegaal te zijn, wat betekent dat ze illegaal zijn ingevoerd of namaakproducten zijn. In 2021 was dit nog slechts 1 procent. De ministeries van Financiën en VWS spreken dan ook van een forse toename.
Door de prijsstijgingen in Nederland is de illegale handel in sigaretten veel lucratiever geworden. Volgens de twee ministeries kunnen criminele vermogens opgebouwd worden door deze handel, die vervolgens andere criminele activiteiten kunnen financieren. Van de verzamelde sigarettenpakjes was ruim 18 procent buitenlands, waarvan het merendeel afkomstig was uit Bulgarije of Polen, waar een pakje sigaretten zo'n 3 tot 4 euro kost.
Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) heeft rokers vóór en na de accijnsverhoging in 2023 gevraagd naar de invloed van de toegenomen prijs op hun rookgedrag. Uit dit onderzoek onder meer dan 1600 rokers blijkt dat een tiende is gestopt na de accijnsverhoging van 2023. Daarnaast heeft 18 procent van de ondervraagden een stoppoging gedaan en is bijna één op de twintig mensen minder vaak gaan roken. Gezondheid blijft echter de belangrijkste reden om te willen stoppen. De prijsverhoging kan rokers een laatste zetje geven om te stoppen met roken. Al met al heeft de verhoging van accijns op tabak dus een aanzienlijke invloed gehad op het gedrag van rokers in Nederland.
