Universiteiten en hogescholen hebben moeite met de handhaving van het rookverbod op de campus en stellen dat het onhaalbaar is. Het ministerie van VWS denkt daar anders over.
Eind 2023 heeft de Universiteit Utrecht (UU) een boete van 1800 euro opgelegd gekregen door de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) vanwege rokers op de campus. De universiteit heeft hierop een bezwaarschrift ingediend tegen de boete en betoogt dat de omvang van het terrein en de overlapping ervan met openbare ruimtes het handhaven van het rookverbod bemoeilijken. Ze beweren dat het inzetten van honderden handhavers noodzakelijk zou zijn om volledige naleving te garanderen. De hoorzitting over het bezwaar van de UU vindt plaats op maandag 4 maart 2024.
Een vergelijkbaar geluid klinkt van zowel de universiteit als de hogeschool van Amsterdam (UvA en HvA). Beide besloten om dit jaar de handhaving van het rookverbod stop te zetten. Ze redeneren dat de boetes die ze hebben ontvangen niet opwegen tegen de kosten van permanente handhaving, die naar schatting twee miljoen euro per jaar zou bedragen. Als alternatief zijn op de campussen ludieke verbodsborden geplaatst.
Deze kwesties roepen vragen op over de haalbaarheid van het handhaven van rookverboden op universiteitsterreinen in Nederland. Een van de strategieën die universiteiten hanteren om het rookverbod af te dwingen, is het verwijderen van asbakken en rookzones. Echter kan dit ongewenste neveneffecten hebben, zoals het ontstaan van een 'peukenzee' bij de Universiteit Wageningen waar rokers hun sigaretten op de grond achterlaten.
De NVWA houdt toezicht op de naleving van rookverboden op campussen en legt boetes op bij overtredingen. Een woordvoerder van de NVWA benadrukt echter dat er begrip is voor de uitdagingen van het handhaven van rookverboden op grote terreinen, waar niet alles gecontroleerd kan worden.
Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) onderstreept dat het handhaven van het rookverbod wel degelijk mogelijk is. VWS verwacht dat onderwijsinstellingen voldoende inspanningen leveren, bijvoorbeeld door het plaatsen van borden, signalering, voorlichting en beleid, en dat zij rokers aanspreken indien nodig. Ruben van Dorssen, woordvoerder van het ministerie, benadrukt dat er echt geen verwachting is dat instellingen 24/7 antirook-surveillanten inzetten.
De motivatie achter deze regulering ligt in het feit dat onderwijsinstellingen een omgeving van inspiratie en groei moeten bieden, wat niet samengaat met roken vanwege de gezondheidsrisico's die dat met zich meebrengt. Het ministerie benadrukt dat ondanks begrip voor de uitdagingen, het handhaven van rookverboden een maatschappelijke verantwoordelijkheid is van de instellingen.
