Bijna twee derde (63%) van de Nederlanders vindt dat er minder verkooppunten van tabak moeten komen om roken écht te ontmoedigen.
Iets meer dan de helft (56%) zegt dat de overheid hiervoor maatregelen moet nemen. Op de vraag welke winkel als éérste zou moeten stoppen met de verkoop van tabak antwoordt de grootste groep “supermarkten” (42%), gevolgd door “gemakszaken” zoals AKO en Bruna (18%). 27% vindt dat geen enkele winkel hoeft te stoppen en 10% is juist van mening dat alle winkels zouden moeten stoppen met het aanbieden van tabak. Vrijwel iedereen is het erover eens dat tabak wel in tabaksspeciaalzaken verkocht mag blijven worden.
Dit blijkt uit onderzoek door Onderzoeksbureau I&O Research in juli 2020 onder 2444 inwoners van Nederland van 18 jaar en ouder. Het onderzoek is opgezet om te peilen wat Nederlanders vinden van het verminderen van het aantal verkooppunten van tabak. Het minder toegankelijk maken van tabak draagt bij aan het realiseren van een Rookvrije Generatie. Het onderwerp staat voor najaar 2020 ter behandeling op de politieke agenda.
Mensen niet in verleiding brengen om te roken
Iets meer dan 6 op de 10 (62%) mensen vinden het goed als zijn of haar eigen supermarkt zou stoppen met de verkoop van tabak. Van de stemmers op de coalitiepartijen is dat 69%.
Belangrijkste reden is dat je mensen, waaronder kinderen, daardoor niet in de verleiding brengt om te roken. Tabak hoort volgens Nederlanders niet thuis in supermarkten die zich inzetten om mensen gezondere keuzes te laten maken (72%).
Maatschappelijke verantwoordelijkheid
Bijna de helft (46%) vindt dat supermarkten ook de maatschappelijke verantwoordelijkheid hebben om te stoppen met de verkoop van tabak, blijkt uit het onderzoek. Twee derde (66%) is van mening dat supermarkten moeten meehelpen om ervoor te zorgen dat jongeren niet beginnen met roken. Toch denkt een derde (34%) dat dit niet zal helpen.
Geen rookwaar in de buurt van snoep en schoolagenda’s
Het terugdringen van het aantal verkooppunten zal zeker effect hebben. De meeste rokers beginnen in hun tienerjaren. Iedere week raken opnieuw honderden kinderen verslaafd. Om dit te voorkomen moeten we er zo snel mogelijk voor zorgen dat ze minder aan deze verleiding worden blootgesteld. Tabaksproducten zijn geen veilige en normale producten. Ze horen simpelweg niet thuis op plekken waar kinderen en jongeren regelmatig komen, zoals supermarkten of winkels die kinderboeken en schoolspullen verkopen.
Verkooppunten
De meeste rokers kopen hun sigaretten in supermarkten (72%), gevolgd door tankstations (41%), tabaksspeciaalzaken (28%) en gemakszaken (23%).
Maar 9% van de Nederlanders zou overstappen naar een andere supermarkt als hun huidige supermarkt geen tabak meer verkoopt, blijkt uit het onderzoek. Zes op de tien mensen (59%) vinden het juist stoer als supermarkten stoppen met tabaksverkoop. En ook zijn 7 op de 10 positief over Lidl die in een aantal filialen al is gestopt met het aanbieden van tabak.
Politieke verschillen
Het zijn vooral stemmers van de coalitiepartijen (VVD, CDA, D66 en CU), GroenLinks en PvdA die positief zijn over het verminderen van het aantal verkooppunten. Een ruime meerderheid van stemmers op de coalitiepartijen zou het een goede ontwikkeling vinden als hun supermarkt stopt met de verkoop van tabak: VVD 67%, D66 77%, CDA 67% en ChristenUnie 77%. Ook meer dan de helft van de stemmers op alle andere partijen is het daarmee eens. Van alle politieke partijen zijn GroenLinks-stemmers het vaakst positief als hun supermarkt stopt met de verkoop van tabak (84%) en PVV-stemmers het minst (34%).
Politiek aan zet
In het Nationaal Preventieakkoord is afgesproken dat het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) laat onderzoeken welke mogelijkheden er zijn om het aantal verkooppunten te beperken. Aan het einde van deze kabinetsperiode moet er duidelijkheid zijn over het proces (= hoe) en het moment (= wanneer) waarop een verdere vermindering van verkooppunten zal worden gerealiseerd. Eerder dit jaar is een motie aangenomen, waarin staatssecretaris van VWS Paul Blokhuis is verzocht met (ketens van) supermarkten en benzinestations in gesprek te gaan met als doel om te komen tot een snelle afbouw van de verkoop van tabaksproducten en deze winkels ervan op de hoogte te brengen dat zij hier zo nodig wettelijk toe verplicht zullen worden.
De gesprekken die Blokhuis heeft gevoerd met de verkooppunten hebben tot dusver nog onvoldoende concrete “vrijwillige” stappen opgeleverd. Blokhuis zal daarom binnenkort een voorstel aan de Tweede Kamer sturen. Naar verwachting zal hij zijn voorstel in week 39 voorleggen aan de coalitie.
De koers die de staatssecretaris voor ogen heeft zal blijken als de Kamerbrief en de onderzoeksresultaten van het onderzoek dat VWS heeft laten uitvoeren naar beleidsmogelijkheden rondom verkooppunten naar de Kamer gaan.
