Clean Air Nederland heeft samen met de Nederlandse ggz, Verslavingskunde Nederland, Stichting Rookpreventie Jeugd, Gezondheidsfondsen voor Rookvrij en NVALT (Nederlandse Vereniging van Artsen voor Longziekten en Tuberculose), een gezamenlijke brief gestuurd naar Vivianne Heijnen, staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat, en Maarten van Ooijen, staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.
In deze brief verzoeken de gezondheids- en rookvrijorganisaties om een algeheel verbod op sigarettenfilters. Deze filters wekken de valse suggestie dat roken minder slecht is maar zorgen wel voor ernstige milieuvervuiling. De (plastic) sigarettenfilters zijn het meest gevonden plastic in zwerfafval.
De organisaties reageren met deze brief op de motie van de Partij voor de Dieren voor een landelijk verbod op plastic sigarettenfilters. De partij besloot de motie aan te houden nadat staatssecretaris Heijnen in een debat op 8 februari 2022 had aangegeven over dit voorstel in gesprek te gaan met haar collega van Volksgezondheid. Heijnen beloofde toen voor het meireces (22 april tot en met 9 mei) met een reactie aan de Tweede Kamer te komen.
Ook milieuorganisaties maken zich sterk voor een verbod op (plastic) filters. In februari 2022 publiceerden zij een Factsheet plastic sigarettenfilters.
Hieronder de verzonden brief:
Datum: 19 april 2022
Geachte mevrouw Heijnen en heer Van Ooijen,
Op dinsdag 8 februari jl. heeft de Tweede Kamer een motie over het monitoren op de omvang en opruimkosten van sigarettenfilters in het zwerfafval van GroenLinks aangenomen en een motie voor een landelijk verbod op de plastic sigarettenfilter van de Partij voor de Dieren aangehouden. Mevrouw Heijnen heeft toegezegd dat u, naar aanleiding van deze laatste motie, met elkaar in overleg gaat over het (plastic) sigarettenfilter en dat mevrouw Heijnen vóór het meireces de Kamer daarover zal informeren.
Zowel milieu- als gezondheidsorganisaties maken zich ernstige zorgen over de gevolgen van de (plastic) sigarettenfilters voor mens, dier en planeet. Graag ondersteunen wij u beiden middels deze brief om een goed geïnformeerd besluit te kunnen nemen omtrent de motie van de Partij voor de Dieren.
Jaarlijks overlijden 20.000 mensen door roken. Roken is daarmee de belangrijkste leefstijlgebonden oorzaak van vroegtijdige sterfte. Daarom streven de leden aangesloten bij het netwerk Nederland Rookvrij naar een Rookvrije Generatie. Om een Rookvrije Generatie te bereiken wordt al langer gepleit voor een breed pakket aan tabaksontmoedigingsmaatregelen, zoals het verhogen van de prijs, het beperken van het aantal verkooppunten en het denormaliseren van tabaksgebruik. Een maatregel die zowel op het gebied van milieu als gezondheid een gunstige impact heeft is het verbieden van sigarettenfilters. Argumenten hiervoor zijn onder meer dat sigarettenfilters de valse suggestie wekken dat roken minder schadelijk is en daarmee de motivatie van rokers om te stoppen kunnen ondermijnen. Daarnaast belasten plastic sigarettenfilters het milieu en is het filter het meest gevonden plastic in zwerfafval. Wij pleiten er daarom voor om verder te gaan dan de motie van Partij voor de Dieren en om vanuit gezondheids- en milieuoogpunt een totaalverbod op sigarettenfilters te overwegen. Hieronder leggen wij uit waarom wij hiervoor pleiten.
Wij vragen uw aandacht voor de volgende punten:
- Sigarettenfilters beschermen niet tegen de schadelijke effecten van het roken van tabak, hoewel ze onder dit mom wel werden geïntroduceerd.
- Er gaat een denormaliserend effect uit van een filterverbod, omdat het naar voren brengt dat filters een frauduleuze uitvinding zijn van de tabaksindustrie.
- De tabaksindustrie gebruikt greenwashing, zoals opruimacties, als marketinginstrument en heeft die mogelijkheid niet meer als sigarettenfilters worden verboden.
- De filters die in het milieu belanden bevatten voor mens, dier en milieu schadelijke stoffen uit de tabaksrook die weglekken in de natuur.
- In 2020 werden in Nederland 9,5 miljard sigaretten verkocht. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) belandt wereldwijd tot tweederde van de gerookte sigaretten op de grond.
- Bijna alle verkochte sigaretten bevatten een celluloseacetaat filter, een vorm van plastic dat mogelijk niet meer volledig afbreekt in het milieu. Plastic sigarettenfilters zijn het meest gevonden plastic in zwerfafval en staan in de top 5 van bijdragen aan de plastic soep in de oceanen in de wereld.
- Het ontwikkelen van een alternatief, biologisch afbreekbaar, filter biedt geen oplossing en brengt zelfs het risico met zich mee dat tabaksfabrikanten deze nieuwe, milieuvriendelijkere filters gebruiken om hun imago te verbeteren. Bovendien zouden consumenten kunnen denken dat sigaretten met biologisch afbreekbare filters minder schadelijk zijn voor de gezondheid dan sigaretten met plastic filter.
Sigarettenfilters beschermen niet tegen de schadelijke effecten van tabaksgebruik
Het sigarettenfilter is in de jaren vijftig door de tabaksindustrie geïntroduceerd omdat bekend werd dat roken longkanker veroorzaakt. Wrang is daarom de conclusie 1) dat het filter juist leidt tot een toename van de kankerverwekkende tabaksspecifieke nitrosamines in de rook, 2) dat rokers vanwege het filter dieper gaan inhaleren en 3) dat er sinds de jaren vijftig een stijging van een type longkanker wordt gevonden dat in verband wordt gebracht met het gebruik van filtersigaretten. Sigarettenfilters geven een gevoel van schijnveiligheid dat misleidend is.
Filters zijn een frauduleuze uitvinding van de tabaksindustrie
De gaatjes in sigarettenfilters zorgen ervoor dat bij de huidige meetmethode om ongezonde stoffen in sigaretten te meten schone lucht wordt aangezogen zodat de waardes lager uitvallen. Terwijl tijdens het roken deze gaatjes door de vinger of lippen worden afgeknepen. Het Hof van Justitie van de Europese Unie heeft in februari 2022 geconcludeerd dat de huidige meetmethode onvoldoende transparant is voor de burger in de EU. Het Hof vindt dan ook dat er vanuit het oogpunt van gezondheidsbescherming opnieuw gekeken moet worden naar welke meetmethode het rookgedrag optimaal nabootst.
Tabaksindustrie gebruikt greenwashing als marketinginstrument
De tabaksindustrie wordt met ingang van 1 januari 2023 verplicht door de Europese Single-use plastic richtlijn (SUP-richtlijn) te gaan betalen voor de opruimkosten van hun producten en een bijdrage te leveren aan consumentenbewustwording van de milieuvervuiling door hun producten. De tabaksindustrie heeft geprobeerd om de gevolgen van sigarettenafval te beperken door opruimacties te initiëren en heeft daarin gefaald. Het organiseren van dergelijke opruimacties gebruikt de tabaksindustrie om haar imago te verbeteren en dit is zeer onwenselijk.
Sigarettenfilters bevatten schadelijke stoffen
Jaarlijks gaan er wereldwijd 6 biljoen sigaretten over de toonbank waarvan 90% een filter met plastic heeft. In gebruikte sigarettenfilters zit niet alleen plastic, maar ook een cocktail van giftige stoffen: arseen (rattengif), lood, nicotine en pesticiden. Als het weggegooide filter uiteenvalt in het milieu, lekken die chemicaliën de grond of het water in met vernietigende gevolgen voor bodem en waterleven.
Sigarettenfilters zijn het meest gevonden plastic in zwerfafval
Sigarettenfilters zijn op dit moment de in aantal grootste vorm van plastic vervuiling in Nederland en wereldwijd. Bovendien zijn sigarettenfilters vaak lastig op te ruimen. Bewustwordingscampagnes lossen dit enorme milieuprobleem niet effectief op. Daarom willen milieuorganisaties een verbod op de plastic sigarettenfilter. In dit streven worden zij ondersteund door een snel groeiende groep burgers door het hele land. Ook de WHO erkent de problematiek rondom tabak en milieu; WHO Wereld Niet Roken Dag op 31 mei staat dit jaar in het teken van milieu en klimaatverandering (Protect the environment, World no tobacco day 2022 will give you one more reason to quit).
Biologisch afbreekbare filters zijn geen goed idee
De tabaksindustrie kan na een verbod op het plastic sigarettenfilter komen met alternatieve filters die biologisch afbreekbaar zijn. Biologisch afbreekbare filters hebben echter nog steeds een negatieve impact op het milieu (de eerder genoemde cocktail van giftige stoffen blijft immers ook in dit type filters achter, afgezien nog van de milieu-impact door de productie van dit onnodige product) en zijn evenmin gezond voor de roker. Tabaksfabrikanten kunnen nieuwe, milieuvriendelijkere filters bovendien gebruiken om hun imago te verbeteren en consumenten zouden kunnen denken dat sigaretten met biologisch afbreekbare filters minder schadelijk zijn voor de gezondheid dan sigaretten met plastic filter.
Wij pleiten derhalve om, zowel vanuit milieu- als gezondheidsoogpunt, een algeheel verbod op alle sigarettenfilters te overwegen.
Met vriendelijke groet
Namens:
de Nederlandse ggz
Verslavingskunde Nederland
Anton van Balkom, aanjager rookvrije zorg
Clean Air Nederland
Tom Voeten, voorzitter
Stichting Rookpreventie Jeugd
Wanda de Kanter, voorzitter
Gezondheidsfondsen voor Rookvrij
Dewi Segaar, directeur
NVALT (Nederlandse Vereniging van Artsen voor Longziekten en Tuberculose)
Dr. L. M. van den Toorn, voorzitter
