Inhoud
1. Discussies
In discussies tussen rokers en niet-rokers zien we veelal dezelfde argumenten, verwijten en verweren. Hieronder een samenvatting vanuit de rokers:
- Roken is een eigen keuze, een vrije keuze voor een legaal product. Niemand mag dat beperken, verhinderen of verbieden.
- In eigen (huur)huis, tuin en op balkon bepaal ik zelf wanneer ik rook. Overheid mag niet achter de voordeur kijken, verhuurder en buren ook niet. In het huurcontract staat ook geen rookverbod of beperking.
- Roken is een leefstijl, een rustmoment, gezelligheid en sociaal moment met anderen.
- Rookverbod is pure betutteling en bemoeienis. De rook waait weg, daar heeft niemand last van. Op deze afstand kun je het niet ruiken. Er is zoveel ongezond.
Samenvatting vanuit de niet-rokers:
- Rokende buren geven dagelijks overlast en gezondheidsrisico's voor anderen. We worden er ziek van en het veroorzaakt stress en irritatie.
- We kunnen niet meer in de tuin en op het balkon zitten, ons huis stinkt altijd. Ook wordt er gerookt in liften, trappenhuizen, gemeenschappelijke gangen en hallen, fietsenhokken, op galerijen en dakterrassen, enz. Buren houden geen enkele rekening met anderen.
- Sinds corona werk ik thuis. Op mijn werk had ik de garantie op een rookvrije werkplek, thuis zit ik weer in de stank te werken.
- We hebben ook recht op gezonde lucht, dagelijkse rook- en stankoverlast is een vrijheidsbeperking, we kunnen het huis nooit goed luchten en ventileren.
- Het is een slecht voorbeeld voor jongeren. Het is slecht voor de woning en ook slecht voor de buurt. Het geeft veel afval en milieuschade, ook de maatschappelijke schade is groot.
2. Argumenten
Samenvatting:
Roken veroorzaakt zowel rook- en stankoverlast als ook ernstige gezondheidsrisico's en gezondheids-schade voor anderen. De overlast veroorzakende bewoners hebben de keuze deze overlast en schade te voorkomen, de gehinderde bewoners hebben geen keuze de overlast en schade te ontwijken.
Onze analyse met de juridisch relevante argumenten:
- Roken, het publieke beeld
Al vanaf de eerste tabaksreclame (omstreeks 1900) wordt roken misleidend gepresenteerd als rustgevend en gezellig, je eigen keuze, een stoere leefstijl en een avontuurlijke vrijheid. Deze langdurige en intensieve "lifestylemarketing" en reclame heeft het publieke beeld van roken in de vorige eeuw sterk bepaald.
De laatste 20 jaar is dit beeld gelukkig flink veranderd door rookverboden, stop-roken campagnes, en veel publicaties over de negatieve effecten van roken. Roken wordt door een groeiende meerderheid steeds meer gezien als ongezonde nicotineverslaving met een veelal vroegtijdig dodelijk einde.
Het grote contrast tussen het oude en het nieuwe publieke beeld zien we terug in de discussies en tegenstellingen tussen rokers en niet-rokers. Daarom is het belangrijk te beseffen waarop dit contrast gebaseerd is, de misleidende lifestylemarketing versus de harde medisch-wetenschappelijke feiten. - Privacy
De overheid behoort de privacy van burgers te beschermen en niet te controleren of te oordelen over wat burgers achter de voordeur doen (behoudens strafbare zaken natuurlijk). Deze norm geldt ook voor de verhuurder en buren, ook zij zullen de privacy van de buren moeten respecteren. Om deze reden gaan we in de juridische procedures niet in op wát de buren roken of verbranden, en waar of waarmee. Ook gebruiken we in principe niet de termen tabak, sigaretten, shag, (water)pijp, sigaren, shag, roken en blowen. Juridisch gezien is het belangrijkste feit het gegeven dat buren rook- en stankoverlast veroorzaken en daarmee ook substantiële gezondheidsrisico's en gezondheidsschade. Dat is ook hetgeen we de buren ten laste leggen om discussies over de privacywetgeving te voorkomen. - Leefstijl of verslaving
Wie roken ziet als een vrije keuze en leefstijl krijgt dat respect maar is daarmee ook verantwoordelijk voor de gevolgen van deze vrije keuze; de overlast en gezondheidsrisico’s voor anderen. Wie dagelijks rookt heeft medisch gezien een nicotineverslaving. Alcohol- en drugsverslaafden kunnen worden behandeld als patiënt, niet enkel de belangen van de patiënt maar ook die van de omgeving worden dan meegenomen. Bij nicotineverslaafden is dit helaas nog niet of nauwelijks mogelijk. De vraag of roken nu een hobby, gewoonte, leefstijl of verslaving is mag voor anderen niet uitmaken en is daarom verder niet meer relevant. Het veroorzaken van rook- en stankoverlast en gezondheidsrisco’s voor anderen is nooit acceptabel. - Overlast en gezondheidsrisico's
De overlast en de gezondheidsrisico’s ontstaan op het moment dat de rook en stank in de woning van anderen komt of op het perceel of balkon van anderen. Een roker kan weten dat roken hinderlijk en ongezond is voor anderen en daarom kiezen om op een andere plaats te roken waar geen overlast en gezondheidsrisico’s voor anderen bestaan. De buren die de overlast ervaren hebben deze keuze niet. - Wetgeving
De Nederlandse Grondwet artikel 10: Burgers hebben recht op eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer.
Rijksoverheid Bouwbesluit artikel 7.22: Verspreiding in de omgeving van hinderlijke of schadelijke rook.
Artikel 5:37 BW: Verbod op verspreiden hinder, stank en rook op andere erven.
3. Aanpak
In de juridische procedure spreken we de rokende buren aan op het veroorzaken van langdurige en regelmatige rook- en stankoverlast in de woning of op het perceel van anderen, en het veroorzaken van ernstige gezondheidsschade of gezondheidsrisico’s.
In het geval van een huurwoning kunnen we ook de verhuurder aanspreken omdat er sprake is van geen of een beperkt woongenot. De verhuurder moet namelijk zorgen dat de huurder op een normale manier van de woning gebruik kan maken zonder regelmatige rook- en stankoverlast.
A. Rokende buren aansprakelijk stellen op grond van een onrechtmatige daad.
Een advocaat zal de procedure starten en begeleiden/uitvoeren. De eerste brief naar de rokende buren en verhuurder zal een “ingebrekestelling” zijn. Hierin worden partijen gesommeerd om binnen een redelijke termijn (enkele weken) te stoppen met de overlast. Indien hier niet aan wordt voldaan zal gestart worden met voorbereidingen voor een rechtszaak bij de kantonrechter. Naast een normale bodemprocedure is ook een kort geding mogelijk, hierbij moet er wel een spoedeisend belang worden aangetoond.
B. Verhuurder aansprakelijk stellen op grond van wanprestatie.
In het geval van een huurwoning kunnen we ook de verhuurder aanspreken nu geen c.q. onvolledig woongenot wordt geleverd. De verhuurder moet namelijk zorgen dat de huurder op een normale manier van de woning gebruik kan maken zonder regelmatige rook- en stankoverlast.
4. Rechtszaken
De rechtszaken dienen meerdere doelen:
- Wetgeving
Op dit moment is er geen duidelijke wet- en regelgeving die burgers beschermt tegen giftige tabaksrook in de privé- en woonomgeving. Het vonnis van de rechter in deze rechtszaken moet hierin meer duidelijkheid geven. Als blijkt dat de bestaande wetgeving tekortschiet en dat nieuwe wetgeving wenselijk is zullen wij de betrokken ministeries en de politiek benaderen met het verzoek om adequate aanpassing van de wetgeving. - Jurisprudentie
De uitspraken van rechters vormen een richtlijn voor de rechtspraak in latere, soortgelijke gevallen. Gunstige uitspraken in deze rechtszaken kunnen dus aanleiding zijn om in vergelijkbare gevallen ook een rechtszaak te starten. - Hulp aan individuele leden
In de praktijk zien we dat pogingen om afspraken te maken met de rokende buren zelden of hooguit tijdelijk werken, de nicotineverslaving is veelal sterker dan sociaal wenselijk gedrag. Ook technische oplossingen werken zelden tot nooit (kieren en roosters dichtmaken, wanden plaatsen, etc.). In al deze gevallen is een juridische procedure een goede poging om de rook- en stankoverlast te stoppen of substantieel te verminderen.
Het vonnis van de rechter is afdwingbaar, de rokers kunnen het vonnis dus niet zomaar naast zich neerleggen. Nadeel is dat de procedure al snel 6 tot 12 maanden kan duren en dat de uitspraak ook negatief kan zijn. Bij een negatieve uitspraak kan in hoger beroep worden gegaan bij het Gerechtshof, deze procedure duurt veelal ook een jaar. De rokende buren en verhuurder kunnen uiteraard ook in hoger beroep gaan tegen de uitspraak.
