Rook- en stankoverlast door rokende buren is een veelvoorkomend probleem. Bijna dagelijks ontvangt Clean Air Nederland meldingen en klachten van burgers die hinder hebben van rokende buren of nabijwonende rokers. De overlastsituatie is vaak langdurig (jaren) en structureel (dagelijks) waardoor het als ernstige overlast wordt ervaren. Rook- en stankoverlast is op dit moment de meest voorkomende klacht. Reden om dit probleem serieus aan te pakken met het project 'Rookvrij wonen'.
Ervaringen
Vorig jaar hebben we een aantal leden bezocht met langdurige klachten over rokende buren. Daarbij is de situatie uitgebreid besproken evenals mogelijkheden om deze te verbeteren, in enkele gevallen hebben we ook met de verhuurder (woningcorporaties) gesproken. Samen met alle andere meldingen geeft het een duidelijk beeld; de meeste klachten komen uit oudere wijken in grote steden met veel sociale huurwoningen en appartementen, zowel de rokers als gedupeerde buren zijn veel thuis.
Bij de verhuurders zijn de klachten niet altijd bekend. Vaak escaleert de rookoverlast in een burenruzie en worden meldingen bij de verhuurder ook als 'burenruzie' geregistreerd. De verhuurder ziet geen juridische mogelijkheden om in te grijpen en schakelt veelal buurtbemiddeling in of meldt formeel dat roken in eigen woning niet verboden is en dat ze daarom niets kunnen doen. Enkele woningcorporaties zien wel voldoende urgentie om de problemen aan te pakken, De Key in Amsterdam heeft al enkele jaren een rookvrij appartementencomplex en woningcorporaties/verhuurders in Leiden, Almere, Hilversum en Nijmegen hebben plannen voor een rookvrij appartementencomplex.
Doelen
Met het project 'Rookvrij wonen' hebben wij meerdere doelen voor ogen:
- Individuele leden met rook- en stankoverlast door rokende buren helpen dit probleem aan te pakken en op te lossen.
- Voldoende rookvrije (huur)woningen. We streven naar een landelijke regeling of een convenant tussen woningcorporaties en overheid om een substantieel deel van de woningvoorraad rookvrij te maken. Niemand mag ongewenst worden blootgesteld aan giftige tabaksrook, zeker niet in eigen (huur)woning.
- Nieuw tabaksbeleid (wijziging Tabaks- en rookwarenwet). 'Rookvrij wonen' is één van de vier projecten voor een effectiever tabaksbeleid. Hierin staan behandeling en preventie van nicotineverslavingen centraal. Daarnaast moeten burgers beter beschermd worden tegen overlast en gezondheidsrisico's door meeroken met duidelijke normen en wetgeving.
Stappenplan
Alle ervaringen hebben geleid tot een stappenplan waarin de mogelijkheden voor oplossingen zijn samengevat, inclusief toelichting en randvoorwaarden.
De juridische mogelijkheden waren de afgelopen jaren helaas gering. Zolang roken maatschappelijk nog te veel wordt gezien als een vrije keuze is de kans klein dat in een huurcontract standaard een rookverbod wordt opgenomen en dat de rechter een rookverbod instelt ter bescherming van huurders/bewoners. De opvattingen zijn gelukkig snel aan het veranderen, niet-roken is de nieuwe sociale norm, en klachten over stank- en rookoverlast worden steeds serieuzer genomen. Daarom denken wij dat we komende jaren kunnen starten met enkele schrijnende overlastsituaties aan de rechter voor te leggen.
Inhoud
1. Intro
Naar schatting 500.000 Nederlanders hebben regelmatig tot dagelijks last van rook- en stankoverlast door rokende buren. Al enkele jaren is het de meest voorkomende klacht die Clean Air Nederland ontvangt. Om deze redenen zijn we in 2022 gestart met het project "Rookvrij wonen" en Meldpunt.
Met dit project streven we naar een wettelijk recht op een "Rookvrije woonplek" naar analogie van het in 2004 ingevoerde recht op een Rookvrije werkplek. Tevens moeten er voldoende rookvrije woongebieden worden gerealiseerd.
2. Fasering
Het project bestaat uit 5 delen, hieronder een korte beschrijving van deze delen.
- Algemeen. De eerste stap is het opzetten van Meldpunt voor het verzamelen van alle klachten en meldingen met betrekking tot rook- en stankoverlast door rokende buren. Het geheel van alle meldingen geeft een goed beeld van de aard en omvang van de overlast.
- Publiciteit. Voor het helder in kaart brengen van de problematiek en het creëren van draagvlak zullen we met regelmaat rapportages verzorgen.
- Convenant. Met woningcorporaties, gemeenten en ministeries willen we landelijke afspraken maken voor het realiseren van voldoende rookvrije wooncomplexen en gebieden.
- Rechtszaken. Leden van Clean Air Nederland die last hebben van rokende buren kunnen we helpen met het starten van rechtszaken tegen de veroorzakers van de overlast. Hieronder meer informatie over deze rechtszaken.
- Wetgeving. Met het geheel van rechterlijke uitspraken en met verhuurders gemaakte afspraken streven we naar wetgeving voor een rookvrije woonplek.
3. Rechtszaken
De rechtszaken dienen meerdere doelen:
- Wetgeving
Op dit moment is er geen duidelijke wet- en regelgeving die burgers beschermt tegen giftige tabaksrook in de privé- en woonomgeving. Het vonnis van de rechter in deze rechtszaken moet hierin meer duidelijkheid geven. Als blijkt dat de bestaande wetgeving tekortschiet en dat nieuwe wetgeving wenselijk is zullen wij de betrokken ministeries en de politiek benaderen met het verzoek om adequate aanpassing van de wetgeving. - Jurisprudentie
De uitspraken van rechters vormen een richtlijn voor de rechtspraak in latere, soortgelijke gevallen. Gunstige uitspraken in deze rechtszaken kunnen dus aanleiding zijn om in vergelijkbare gevallen ook een rechtszaak te starten. - Hulp aan individuele leden
In de praktijk zien we dat pogingen om afspraken te maken met de rokende buren zelden of hooguit tijdelijk werken, de nicotineverslaving is veelal sterker dan sociaal wenselijk gedrag. Ook technische oplossingen werken zelden tot nooit (kieren en roosters dichtmaken, wanden plaatsen, etc.). In al deze gevallen is een juridische procedure een goede poging om de rook- en stankoverlast te stoppen of substantieel te verminderen.
Het vonnis van de rechter is afdwingbaar, de rokers kunnen het vonnis dus niet zomaar naast zich neerleggen. Nadeel is dat de procedure al snel 6 tot 12 maanden kan duren en dat de uitspraak ook negatief kan zijn. Bij een negatieve uitspraak kan in hoger beroep worden gegaan bij het Gerechtshof, deze procedure duurt veelal ook een jaar. De rokende buren en verhuurder kunnen uiteraard ook in hoger beroep gaan tegen de uitspraak.
