Afrikaanse landen worden overspoeld door tabak, vooral jongeren raken verslaafd. Zonder ingrijpen dreigt een gezondheidscrisis door kanker, long- en hartziekten.
In veel Afrikaanse landen worden ziekten zoals longkanker, emfyseem en hartaanvallen nog nauwelijks geassocieerd met roken, maar die realiteit is snel aan het veranderen. Tabaksgebruik is bezig aan een opmars op het continent, vooral onder jongeren, en dat brengt een stille maar dodelijke epidemie op gang. Ooit werd gedacht dat Afrika “beschermd” was tegen de tabaksgolf, vanwege lage rookcijfers, afkeurende culturele opvattingen en beperkte economische toegang tot tabaksproducten. Maar dat beeld is achterhaald: van straathoeken tot sociale media en videoclips, sigaretten en vapes worden steeds zichtbaarder, aantrekkelijker en makkelijker verkrijgbaar - zelfs voor kinderen.
Onderzoek van dr. Valentine Nriagu toont aan dat mensen die opgroeien in een omgeving waar roken niet genormaliseerd is, minder snel beginnen. Maar zodra ze terechtkomen in een cultuur waar roken wél wijdverbreid is, nemen ze het gedrag al snel over. Dat proces van acculturatie voltrekt zich nu in Afrika zelf: roken is niet langer voorbehouden aan oudere mannen, maar wordt trendy, fashionable en doelgericht gepromoot aan jongeren. De tabaksindustrie speelt hier handig op in nu regelgeving in het Westen strenger wordt: Afrika is de nieuwe groeimarkt.
Het gevolg is een toenemend risico op een breed scala aan ziektes: long- en keelkanker, hart- en vaatziekten, chronische bronchitis en zelfs verergering van diabetes en tuberculose. De Wereldgezondheidsorganisatie schat dat tegen 2030 jaarlijks ruim 1,3 miljoen Afrikanen kunnen sterven aan tabaksgerelateerde aandoeningen als er niets verandert. Ondertussen blijven sigaretten goedkoop, ontbreekt goede voorlichting op scholen, en worden wetten slecht gehandhaafd of volledig genegeerd.
De oproep is helder: het continent heeft dringend nood aan een krachtige en gecoördineerde aanpak. Dat betekent: hogere tabaksaccijnzen, een totaalverbod op reclame en verkooppunten voor minderjarigen, intensieve publieke voorlichting en toegankelijke hulp bij stoppen met roken. Daarbij moeten vooral jongeren centraal staan, want zij vormen het belangrijkste doelwit van de industrie én de sleutel tot de toekomst. Als Afrikaanse samenlevingen nu niets doen, zal het “vuur” van tabaksziekten zich ongecontroleerd verspreiden. Maar met vastberaden actie, steun en educatie kunnen miljoenen levens worden gered.
Bronnen
