Rokers krijgen vaker longkanker en daarmee meestal ook het stigma "eigen schuld" met regelmatig het verwijt "had je maar niet moeten roken". Longkanker Nederland houdt deze maand een campagne tegen dit stigma.
Hoewel roken inderdaad een belangrijke risicofactor is bij longkanker, krijgen ook niet-rokers longkanker, benadrukt de campagne van Longkanker Nederland: "Longkanker? Ja, dat was te verwachten (want iedereen kan longkanker krijgen)." Deze campagne heeft als doel meer begrip en steun voor mensen met longkanker te creëren, zodat ze niet worden gezien als de oorzaak van hun ziekte.
Jaarlijks krijgen meer dan 14.000 Nederlanders de diagnose longkanker. Hoewel roken vaak de oorzaak is, heeft 15 procent van de mensen met longkanker (bijna) nooit gerookt. Volgens longarts Koen Smolders zijn er ook andere oorzaken, zoals blootstelling aan asbest, luchtvervuiling, passief roken en radongas. Dit laatste komt vrij uit bouwmaterialen zoals stenen en beton en veroorzaakt bij ongeveer 80 Nederlanders per jaar longkanker.
Longkanker, net als andere vormen van kanker, kan ook een genetische component hebben en soms is pech ook een factor. Veel mensen met longkanker worden echter geconfronteerd met harde opmerkingen zoals "Ja, maar je hebt ook altijd gerookt, hè?" Deze oordelen worden deels versterkt door maatschappelijke opvattingen, zoals dat niet-rokers korting krijgen op hun overlijdensrisicoverzekering. Andere vormen van kanker, zoals borst- en prostaatkanker, ontvangen volgens Longkanker Nederland bovendien veel meer publieke aandacht dan longkanker, ondanks de duizenden diagnoses per jaar.
De stigmatisering kan leiden tot zelfverwijt bij mensen met longkanker, vooral als zij gerookt hebben. Zij voelen zich soms schuldig en krijgen verwijten van hun omgeving. Longarts Smolders benadrukt dat dit zelfverwijt onterecht is: de tabaksfabrikanten hebben tabak bewust zwaar verslavend gemaakt waardoor rokers de grootste slachtoffer zijn van hun verslaving inclusief alle ziekten die hierdoor veroorzaakt worden. Hij wijst erop dat er bij longkanker sprake kan zijn van pech, en dat er ook bewustzijn zou moeten komen over de rol van andere risicofactoren.
De diagnose longkanker brengt veel stress met zich mee, en hoewel stoppen met roken belangrijk kan zijn voor de behandeling, is het moment van diagnose vaak niet het makkelijkste moment om patiënten te vragen om direct te stoppen met hun verslaving. Veel patiënten ervaren de diagnose als een doodvonnis, hoewel de behandelmogelijkheden de laatste jaren verbeterd zijn door bijvoorbeeld immunotherapie en nieuwe operatietechnieken, wat vaker leidt tot vermindering van klachten en verlenging van het leven.
Naast medische behandelingen is maatgerichte begeleiding essentieel. Patiënten kunnen rekenen op multidisciplinaire teams die hen voorbereiden op operaties via het ERATS-protocol (Early Recovery After Thoracic Surgery), wat hen helpt sneller te herstellen. Daarnaast spelen regieverpleegkundigen een belangrijke rol door patiënten en hun familieleden te begeleiden. Zij bieden steun en zijn een vast aanspreekpunt in een periode waarin patiënten te maken krijgen met vragen, angst, verdriet en soms ook woede. Deze continue ondersteuning is van grote waarde voor de patiënt en zijn of haar omgeving.
