Uit recent onderzoek van het Trimbos-instituut blijkt dat jongeren het risico op verslaving door vapen sterk onderschatten.
De e-sigaret wordt door veel jongeren gezien als een minder schadelijk alternatief voor gewone sigaretten, maar dit beeld is misleidend. De verslavingskans en de schadelijke effecten van nicotine worden vaak niet goed ingeschat, mede door een gebrek aan kennis over de inhoud van vapes en de misleidende marketing van deze producten.
Onwetendheid
Een belangrijke bevinding uit het onderzoek is dat bijna 40% van de jongeren die maandelijks vapen niet weet of en hoeveel nicotine hun e-sigaret bevat. Dit is zorgwekkend, aangezien bijna alle vapes nicotine bevatten, en deze stof zeer verslavend is. Daarnaast blijkt dat meer dan tweederde van de regelmatige gebruikers zichzelf niet als verslaafd beschouwt, terwijl verslavingsverschijnselen in veel gevallen al aanwezig zijn.
Nicotine beïnvloedt het brein van jongeren, dat nog volop in ontwikkeling is. Dit kan leiden tot aandachtsproblemen, leerproblemen en een verhoogde gevoeligheid voor andere verslavingen. Dit risico wordt door de meeste jongeren echter sterk onderschat, mede doordat de e-sigaret vaak gepresenteerd wordt als een trendy, onschuldig gadget.
Verband tussen vapen en roken
Uit de Jongerenmonitor Tabaks- en Nicotineproducten van het Trimbos-instituut blijkt dat vapen en roken vaak hand in hand gaan. Veel jongeren die vapen, roken ook sigaretten, en omgekeerd. Dit duidt erop dat de e-sigaret niet alleen gebruikt wordt als vervangend product, maar ook juist als een instapmiddel naar traditioneel roken.
Hieruit volgt dat maatregelen tegen vapen niet los gezien kunnen worden van maatregelen tegen roken. Preventieve campagnes zouden zich moeten richten op beide gewoonten, zowel om te voorkomen dat jongeren beginnen als om hen te helpen stoppen. Dit betekent dat onderwijs, regelgeving en gezondheidsvoorlichting zich niet alleen moeten richten op de e-sigaret, maar ook op het bredere plaatje van nicotinegebruik onder jongeren.
Aantrekkelijk
Een andere belangrijke reden waarom jongeren beginnen met vapen, is de aantrekkelijkheid van smaakjes. Fruitaroma’s en zoete smaken maken vapen aantrekkelijker dan gewone sigaretten, waardoor het gebruik onder jongeren explosief is toegenomen. Hoewel de overheid maatregelen heeft genomen, zoals een verbod op smaakjes, blijken deze in de praktijk nog steeds eenvoudig verkrijgbaar via illegale kanalen. Dit ondermijnt de effectiviteit van het verbod en zorgt ervoor dat jongeren alsnog in aanraking komen met deze verslavende producten.
Daarnaast speelt sociale invloed een grote rol. Jongeren zien anderen vapen op sociale media en in hun omgeving, waardoor het als normaal of zelfs trendy wordt beschouwd. Dit vergroot de kans dat jongeren het zelf ook gaan proberen.
Conclusie
De belangrijkste conclusie uit deze onderzoeken is dat jongeren te weinig kennis hebben over de verslavende werking van vapes en de schadelijke effecten van nicotine. Omdat veel jongeren niet beseffen dat ze een product gebruiken dat een hoog risico op verslaving heeft, blijft het gebruik onder jongeren hoog.
Om dit probleem aan te pakken, is het belangrijk om:
- Betere voorlichting te geven over de risico’s van nicotine en vapen, bijvoorbeeld via scholen en campagnes.
- Effectiever op te treden tegen de illegale verkoop van smaakjes, om de aantrekkelijkheid van vapes te verminderen.
- De relatie tussen vapen en roken aan te pakken, zodat jongeren niet van het ene schadelijke product overstappen op het andere.
- Sociale beïnvloeding via sociale media en vriendenkringen tegen te gaan, door alternatieve rolmodellen en positieve gezondheidscampagnes in te zetten.
Door strengere regelgeving en betere informatievoorziening kunnen jongeren beter beschermd worden tegen de gezondheidsrisico’s van vapen en nicotineverslaving.
