Een journalist onderzocht hoe eenvoudig het is om in Nederland in de regio Breda illegale sigaretten te verkrijgen zonder de grens over te steken.
Door de hoge accijnzen stappen steeds meer rokers over op goedkopere alternatieven, zoals buitenlandse of illegale sigaretten. De journalist gaat undercover en ontdekt dat het verrassend gemakkelijk is om via sociale media in contact te komen met verkopers van smokkelwaar.
De speurtocht begint online, eerst via Telegram, een app die eerder werd geassocieerd met criminele activiteiten. Echter, door strengere regulering is het daar moeilijker geworden om illegale handelaren te vinden. Vervolgens wordt Snapchat geprobeerd, maar zonder succes. Uiteindelijk levert een zoektocht op Facebook de beste resultaten op. Door trefwoorden als ‘tabak’ en ‘Breda’ in te voeren, worden meerdere besloten groepen gevonden waarin illegale sigaretten worden aangeboden. Toegang verkrijgen tot deze groepen blijkt eenvoudig: met slechts één klik kan de journalist lid worden.
Binnen deze groepen wordt handel gedreven via korte berichten met foto's van sloffen sigaretten en bijbehorende prijzen. In de reacties bieden verschillende verkopers hun waren aan, vaak onder hun echte naam. Contact maken is eenvoudig en gebeurt via privéberichten, vergelijkbaar met een gesprek met een vriend.
De keuze valt op een willekeurige verkoper die adverteert in Noord-Brabant. De eerste aanbieder vraagt €37,50 per slof Marlboro, maar bevindt zich in Heerhugowaard. Bij afname van tien sloffen zou hij echter naar Breda komen. Dit blijkt te veel, waarna een andere verkoper wordt benaderd die sigaretten op voorraad heeft in Breda. Hij vraagt €65 per slof, wat nog steeds aanzienlijk goedkoper is dan de €120 die in Nederlandse winkels betaald moet worden.
Binnen een uur wordt afgesproken om diezelfde avond de sigaretten op te halen. De ontmoeting vindt plaats in een nette buurt van Breda, bij een goed onderhouden hoekwoning. De verkoper, een vriendelijke dertiger, maakt informeel een praatje over het weer en zijn hond, terwijl de transactie plaatsvindt: de verslaggever ontvangt twee sloffen sigaretten in ruil voor €130 contant. Over de herkomst van de sigaretten wordt niet gesproken.
Thuis inspecteert de journalist de sloffen. Op de verpakking staat ‘For duty free sale only’, wat betekent dat ze niet voor de Nederlandse markt bedoeld zijn. De streepjescode suggereert een Zwitserse herkomst, maar dit biedt geen zekerheid, aangezien streepjescodes eenvoudig nagemaakt kunnen worden. Ook de waarschuwingsteksten op de verpakking zijn in het Engels, wat de oorsprong verder onduidelijk maakt.
Later blijkt, na onderzoek door Marlboro-producent Philip Morris, dat de sigaretten afkomstig zijn uit een legale fabriek in Tunesië. Hoe ze in Nederland terecht zijn gekomen, blijft echter onduidelijk. In Tunesië kost een pakje Marlboro slechts €2,90, terwijl de verkoper ze voor €6,50 per pakje doorverkoopt. Dit levert hem een winst van 124,1 procent op, terwijl de koper nog steeds fors minder betaalt dan de reguliere winkelprijs van €12 per pakje in Nederland.
Opmerkelijk genoeg verdwijnt de Facebook-advertentie waarmee de journalist de verkoper had gevonden, kort na de transactie. Facebook hanteert een streng beleid tegen de promotie van tabaksproducten, waardoor advertenties vaak binnen enkele uren worden verwijderd. Toch blijkt het een kat-en-muisspel: met dezelfde zoekmethode zijn snel nieuwe verkopers te vinden.
Het Ministerie van Financiën concludeerde in 2023 dat 25% van de sigaretten zonder accijns wordt verkocht. Sindsdien zijn er nog twee accijnsverhogingen doorgevoerd. Later in 2025 worden nieuwe officiële cijfers verwacht.
Het artikel toont aan dat illegale sigarettenhandel in Nederland eenvoudig en wijdverspreid is. Sociale media spelen hierin een belangrijke rol, en ondanks moderatie blijven verkopers eenvoudig opduiken.
