"Roken is geen grondrecht, maar een hardnekkige verslaving. Bovendien kan het de gezondheid van anderen schaden". Een principiële uitspraak in de Mesdag-casus.
Clean Air Nederland is erg blij met deze duidelijke uitspraak van de Beroepscommissie Raad voor Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming (RSJ). Het opent de weg naar een rookverbod voor alle penitentiaire inrichtingen en psychiatrische inrichtingen, of vergelijkbare instellingen waar burgers al dan niet gedwongen onder toezicht staan.
Op 15 april 2024 voerde het Forensisch Psychiatrisch Centrum Dr. S. van Mesdag in Groningen een algeheel rookverbod in voor zowel patiënten als medewerkers. Dit verbod geldt binnen de instelling, op het terrein en tijdens begeleid verlof buiten het terrein.
Twee patiënten dienden een klacht in tegen dit verbod, stellende dat het hen dwong te stoppen met roken en daarmee hun persoonlijke levenssfeer en zelfbeschikkingsrecht schond. De beklagcommissie gaf hen aanvankelijk gelijk en oordeelde dat het rookverbod in strijd was met de Grondwet.
De Mesdagkliniek ging in beroep bij de Raad voor Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming (RSJ). De RSJ stelde de kliniek in het gelijk en oordeelde dat het rookverbod mocht blijven bestaan. De RSJ benadrukte dat roken geen grondrecht is, maar een hardnekkige verslaving, en dat het recht op een gezonde leef- en werkomgeving van niet-rokende patiënten en medewerkers zwaarder weegt dan het zelfbeschikkingsrecht van rokende patiënten.
Claudia van Bruggen, medebestuurder van de Mesdagkliniek, benadrukte het belang van het rookverbod voor de gezondheid van zowel medewerkers als medepatiënten. Ze wees erop dat behandelaars op onverwachte momenten kamers moeten kunnen betreden zonder blootgesteld te worden aan rook. Daarnaast heeft roken invloed op het medicatiegebruik en andere verslavingen van patiënten.
De Mesdagkliniek is de eerste tbs-instelling in Nederland die volledig rookvrij is. Behandelaars zullen met rokende patiënten in gesprek gaan om hen te begeleiden bij het stoppen met roken, met individuele programma's voor elke patiënt.
MIND, de belangenbehartiger van patiënten in de ggz, en FNV zijn tegen een algeheel rookverbod in ggz-instellingen. Beide organisaties gaan nog uit van de traditionele maar achterhaalde argumenten dat stoppen met roken stressvol is en daarmee de behandeling schaadt. Ook vinden beide organisaties dat het strijdig is met het recht op zelfbeschikking, zoals vastgelegd in de grondwet.
Bronnen
- Beroepscommissie Raad voor Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming (RSJ)
- Nationale Zorggids
- Nationale Zorggids (2)
- Omroep Groningen
- Dagblad van het Noorden
- Groninger Internet Courant
- RTV Noord
- NOS
- NPO Radio1
- Skipr.nl
- Dagblad van het Noorden, Stelling van de dag
- Reformatorisch Dagblad
- RTV Noord 2
- Youtube
- Youtube (2)
Documentatie
- INSIST, Implementatie van een stoppen-met-roken interventie in de standaard psychiatrische zorg bij mensen met een psychose of stemmingsstoornis
- intEgrating Smoking Cessation treatment As part of usualPsychological care for dEpression and anxiety (ESCAPE):A randomised and controlled, multi-centre, acceptability andfeasibility trial with nested qualitative methods
